کسی نمی تواند بدون اذن یا اجازه کسی از مال او استفاده نماید، شاید برای شما اتفاق افتاده باشد، در مواردی به دلیل نیاز خود وسیله ای از کسی گرفته باشید یا به اصطلاح خود قرض کرده باشید تا از آن استفاده کنید و سپس آن وسیله را به صاحبش بازگردانید، این اقدام در حقوق به نام عقد عاریه است تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت کامل تر با شرایط و اوصاف عقد عاریه آشنا شوید.
شماره تماس وکیل حقوقی:
این مقاله توسط حمیدرضا برادران ابراهیمی وکیل پایه یک دادگستری و مشاوره حقوقی به نگارش درآمده است. شما همراهان عزیز می توانید در صورت داشتن هرگونه سوالی با شماره 09122724813 تماس حاصل نمایید و یا سوال خود را در قالب کامنت بیان کرده تا در سریع‌ترین زمان ممکن به آن پاسخ داده شود.
منظور از عقد عاریه چیست؟
معنای عاریه در لغت به معنای عاریت، قرضی، مصنوعی است و حقوق، عاریه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین به طرف دیگر اجازه می دهد که از عین مال او به طور رایگان منتفع شود.
عقد عاریه در ماده 635 قانون مدنی این چنین تعریف شده است:
« عاریه عقدی است که به موجب آن احد طرفین به طرف دیگر اجازه می‌دهد که از عین مال او مجاناً منتفع شود . »
شرایط انعقاد عقد عاریه:
مطابق ماده 190 عقد عاریه نیز مانند سایر عقود باید دارای شرایط ذیل، تحت عنوان شرایط اساسی صحت معامله باشد:
- قصد و رضای طرفین.
- اهلیت طرفین (بلوغ، عقل و رشد)
- موضوع معین که مورد معامله.
- مشروعیت جهت معامله
مقالات ذیل را بخوانید و در صورت تمایل به برقراری ارتباط با وکیل و دریافت مشاوره حقوقی با شماره 09122724813 تماس حاصل نمایید.
اوصاف عقد عاریه:
۱ – عقدی اذنی و عهدی است.
۲ – عقد عاریه ایجاد حق نمی کند بلکه صرفا استفاده دیگری از مال را مباح می کند.
۳ – عقدی مجانی و بلاعوض است.
البته در آن می توان شرط عوض قرار داد
۴ – عقد جایز است.
۵ – عقدی رضایی است.
۶ – عقدی مبتنی بر مسامحه است.
۷ – موضوع عاریه باید از اموال قابل بقاء باشد.
وضعیت معیر نسبت به مال:
به استناد ماده ۶۳۶ ق.م اشخاص ذیل می توانند مالی را به عاریه دهند :
۱ – شخصی که مالک عین و منافع مال است.
۲ – شخصی که اگرچه مالک عین نیست ، اما مالک منافع است.
۳ – شخصی که اگرچه مالک منافع نیز نیست ، اما حق انتفاع از مال را دارد.
تفاوت عقد عاریه با عقد قرض:
با توجه به این که عقدعاریه و عقد قرض دو نوع مختلف هستند که شباهت‌هایی نیز دارند، قانون مدنی برای این دو نوع عقد تفاوت‌هایی در نظر گرفته است. از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو نوع عقد می‌توان به این موضوع اشاره نمود که در عقد عاریه شما برای مدت محدودی می‌توانید از مال استفاده نماید و باید عین مال را به فرد برگردانید ولی در عقد قرض همچین محدودیتی وجود ندارد. به علاوه در عقد قرض شما از نظر ارائه مال محدودیت ندارید ولی در عقدعاریه باید مالی را به فرد بدهید که با استفاده متحمل خسارت و تلف نشدن نشود. در نهایت عقد عاریه یک عقد جائز ولی عقد قرض یک عقد لازم است.
مسئولیت در عقد عاریه برای طرفین به چه شکل است؟
با توجه به این که هر قراردادی به محض انعقاد، تعهداتی برای طرفین ایجاد می‌کند، شاید یکی از مهم‌ترین سؤالات درباره عقد عاریه، مسئولیت در عقد عاریه برای طرفین باشد که اگر می‌خواهید مفهوم عبارت «عقد عاریه چیست» را به درستی درک کنید باید آن را بدانید.
مسئولیت در عقدعاریه به این شکل است که عاریه گیرنده مسئول حفظ مالی است که دریافت می‌کند و در صورتی که در حفظ آن کوتاهی نماید، باید عواقب آن را نیز قبول نماید. البته در صورتی که به مال خسارت وارد شود ولی عاریه گیرنده کوتاهی نکرده باشد، عواقب و جبران خسارتی نیز به عهده او نمی‌باشد مگر در شرایطی که مال طلا یا نقره باشد که در این صورت در هر شرایطی فرد باید جبران خسارت نماید.
از سایر شرایط این نوع عقدها می‌توان به پرداخت مخارج مال دهد. به بیان دیگر اگر فرد خانه‌ای به عنوان عاریه دریافت نماید باید تمام مخارج خانه را خودش بپردازد.
وضعیت معیر نسبت به مال:
به استناد ماده ۶۳۶ ق.م اشخاص ذیل می توانند مالی را به عاریه دهند :
۱ – شخصی که مالک عین و منافع مال است.
۲ – شخصی که اگرچه مالک عین نیست ، اما مالک منافع است.
۳ – شخصی که اگرچه مالک منافع نیز نیست ، اما حق انتفاع از مال را دارد.
جمع بندی:
عقدعاریه چیست؟ احتمالاً برای شما هم سؤال بوده است که عقد عاریه چیست و چه تفاوت‌هایی با عقد قرضی دارد. عقد عاریه نوعی عقد موقت است که به موجب آن شما به فردی اجازه استفاده از اموال خود را به صورت رایگان می‌دهید و تمام مسئولیت‌های استفاده از این مال تا زمانی که تعهد نظر عاریه گیرنده باشد برای او بوده و در صورت کوتاهی و ایجاد خسارت به مال، عاریه گیرنده باید جبران خسارت نماید. عاریه شرایط خاصی دارد که در طول مقاله به آن اشاره داشتیم و می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین شرایط این نوع عقد، قصد و رضای طرفین می‌باشد.
