چک برگشتی چیست و چگونه سریع‌تر به پول خود برسیم؟
چک برگشتی به چکی گفته می‌شود که به دلیل نداشتن موجودی کافی در حساب صادرکننده یا سایر مشکلات قانونی، در زمان ارائه به بانک پرداخت نمی‌شود. این مسئله می‌تواند مشکلات مالی و حقوقی متعددی را برای دارنده چک ایجاد کند. در این مقاله به بررسی راهکارهای قانونی و عملی برای مواجهه با چک برگشتی و دستیابی سریع‌تر به پول خود می‌پردازیم.
1. چرا چک برگشتی می‌شود؟
چک ممکن است به دلایل زیر برگشت بخورد:
- عدم موجودی کافی: شایع‌ترین دلیل برگشت چک، خالی بودن حساب است.
- امضای اشتباه یا مخدوش: امضای ناقص یا تفاوت آن با نمونه امضای ثبت‌شده در بانک، باعث برگشت چک می‌شود.
- اشکالات حقوقی: خطاهای قانونی مانند عدم تطابق مبلغ به عدد و حروف یا مخدوش بودن تاریخ چک.
2. اولین اقدام پس از برگشت چک
وقتی چک برگشت می‌خورد، اقدامات زیر را انجام دهید:
الف) مراجعه به بانک برای دریافت گواهی عدم پرداخت
ابتدا به بانک مراجعه کنید و گواهی عدم پرداخت دریافت کنید. این گواهی شامل اطلاعات مربوط به علت برگشت چک است و به‌عنوان سندی قانونی در مراحل بعدی به شما کمک می‌کند.
ب) ثبت شکایت در مراجع قضایی یا ثبتی
براساس قانون، دارنده چک می‌تواند از صادرکننده به سه روش اقدام کند:
3. روش‌های قانونی پیگیری چک برگشتی
الف) پیگیری از طریق دادگاه کیفری
اگر چک دارای شرایط زیر باشد، می‌توانید شکایت کیفری مطرح کنید:
- چک باید به تاریخ روز یا پس از آن باشد.
- چک نباید به‌عنوان ضمانت یا سفید امضا صادر شده باشد.
با شکایت کیفری، صادرکننده چک ممکن است تحت تعقیب قرار گرفته و حتی به حبس محکوم شود. ماده 3 قانون صدور چک به این موضوع اشاره دارد.
ب) پیگیری از طریق دادگاه حقوقی
اگر نمی‌خواهید یا نمی‌توانید از روش کیفری اقدام کنید، می‌توانید با ارائه دادخواست حقوقی، وجه چک را مطالبه کنید. در این روش، اموال صادرکننده می‌تواند توقیف شود.
ج) اقدام از طریق اداره ثبت
در صورتی که چک شما چک تضمینی باشد یا مربوط به معاملات خاصی باشد، می‌توانید از اداره ثبت برای توقیف اموال صادرکننده استفاده کنید. این روش سریع‌تر از پیگیری‌های قضایی است.
4. چگونه سریع‌تر به پول خود برسیم؟
الف) استفاده از سامانه ثبت‌نام الکترونیکی قوه قضاییه (ثنا)
یکی از راه‌های سریع برای ثبت شکایت، استفاده از سامانه ثنا است. این سامانه امکان ثبت دادخواست و پیگیری پرونده را بدون نیاز به مراجعه حضوری به دادگاه فراهم می‌کند.
ب) مذاکره و مصالحه
گاهی اوقات مذاکره مستقیم با صادرکننده چک می‌تواند به نتیجه سریع‌تری منجر شود. در صورت توافق، می‌توانید از شکایت صرف‌نظر کرده و به صورت اقساطی یا یک‌جا مبلغ چک را دریافت کنید.
ج) بهره‌گیری از وکیل متخصص
وکیل متخصص در امور چک می‌تواند با دانش حقوقی خود روند پرونده شما را تسریع کند.
5. مواد قانونی مهم در مورد چک برگشتی
برخی مواد قانونی مهم در خصوص چک برگشتی عبارتند از:
ماده 3 قانون صدور چک
این ماده به مسئولیت کیفری صادرکننده چک می‌پردازد و شرایط لازم برای شکایت کیفری را بیان می‌کند.
ماده 10 قانون صدور چک
براساس این ماده، بانک‌ها موظف‌اند اطلاعات مربوط به حساب صادرکننده را در صورت برگشت چک به مراجع قضایی ارائه دهند.
ماده 21 مکرر قانون صدور چک
این ماده به سامانه صیاد اشاره دارد که امکان ردیابی و بررسی وضعیت اعتباری چک‌ها را فراهم می‌کند.
6. پیشگیری از برگشت چک
الف) بررسی اعتبار صادرکننده چک
با استفاده از سامانه صیاد می‌توانید اعتبار صادرکننده را بررسی کنید. چک‌های با ریسک بالا را قبول نکنید.
ب) دریافت چک به‌عنوان تضمین
در صورت معاملات بزرگ، از صادرکننده چک‌های تضمینی یا چک‌های بانکی دریافت کنید.
ج) تنظیم قرارداد کتبی
در هنگام معاملات، قراردادی کتبی تهیه کنید که در آن تمامی شرایط پرداخت مشخص شده باشد.
نتیجه گیری
چک برگشتی می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود، اما با آگاهی از قوانین و استفاده از ابزارهای حقوقی می‌توانید به سرعت به پول خود برسید. حتماً از گواهی عدم پرداخت و مواد قانونی موجود برای پیگیری چک استفاده کنید و در صورت لزوم از وکلای مجرب کمک بگیرید.
