مالیات بر حقوق: نحوه محاسبه، معافیت‌ها و تفاوت‌ها
مالیات برحقوق یکی از انواع مالیات‌ها است که به‌طور ماهانه از حقوق افراد کسر می‌شود. این مالیات، مشابه دیگر انواع مالیات‌ها، با هدف تأمین مالی کشور تعیین شده و پرداخت آن برای دولت اهمیت بالایی دارد. برخلاف مالیات‌های سالانه، این مالیات به‌صورت ماهانه از حقوق فرد اخذ می‌شود. در این مقاله، به توضیح کامل نحوه محاسبه مالیات برحقوق، معافیت‌ها و تفاوت‌های مالیاتی برای گروه‌های مختلف پرداخته‌ایم. اگر به این موضوع علاقه‌مندید، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
مالیات بر حقوق چیست؟
مالیات برحقوق، نوعی مالیات است که به میزان 10 درصد از حقوق افراد دریافت می‌شود. این مالیات به‌وسیله یک فرمول ساده محاسبه می‌شود و معمولاً شامل اکثریت جامعه است، مگر در شرایط خاص مانند بازنشسته بودن، سرباز بودن یا نداشتن تابعیت ایران. مالیات برحقوق به‌صورت ماهانه توسط کارفرما محاسبه و قبل از پرداخت حقوق از آن کسر می‌شود.
نحوه محاسبه مالیات حقوق
محاسبه مالیات برحقوق بر اساس فرمولی ساده انجام می‌شود. برای محاسبه مالیات، ابتدا باید حقوق خود را از سقف معافیت مالیاتی (10 میلیون تومان) کم کنید. اگر مقدار باقی‌مانده صفر یا منفی باشد، شما معاف از مالیات خواهید بود. اما اگر این مقدار بیشتر از صفر باشد، باید 10 درصد آن را به‌عنوان مالیات پرداخت کنید.
مثال: اگر حقوق شما 20 میلیون تومان باشد، از این مبلغ 10 میلیون تومان کسر می‌شود، بنابراین 10 میلیون تومان باقی‌مانده مشمول 10 درصد مالیات می‌شود که معادل 1 میلیون تومان است.
مسئولیت محاسبه و پرداخت مالیات
در صورتی که اظهارنامه مالیاتی تکمیل شود، فرد مشمول مالیات موظف است آن را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهد. اما در عمل، محاسبه و کسر مالیات برحقوق، به عهده کارفرما است. کارفرما موظف است قبل از پرداخت حقوق، مالیات را کسر کرده و به سازمان امور مالیاتی ارسال کند.
قوانین مالیات بر درآمد حقوق
قوانین مالیاتی که برای تعیین معافیت‌ها و فرمول‌های محاسبه مالیات برحقوق تعیین شده‌اند، شامل مفاد مختلفی هستند. برای کسب اطلاعات دقیقتر، می‌توانید به این قوانین مراجعه کنید. این قوانین برای همه افراد جامعه یکسان است و شما نیازی به آگاهی کامل از تمامی جزئیات آن ندارید.
نرخ مالیات حقوق 1402
نرخ مالیات حقوق در سال 1402 به‌صورت پلکانی تعیین می‌شود. در صورتی که حقوق فردی کمتر از 10 میلیون تومان باشد، از پرداخت مالیات معاف است. اما اگر حقوق بیشتر از این مبلغ باشد، برای مازاد حقوق باید مالیات پرداخت شود. برای مثال، فردی که حقوقش 15 میلیون تومان است، باید برای 5 میلیون تومان اضافی 10 درصد مالیات پرداخت کند.
مالیات بر حقوق کارگران
محاسبه مالیات برحقوق کارگران مشابه سایر افراد است. کارگران باید میزان درآمد خود را به‌صورت دقیق از طریق اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند. سپس بعد از کسر معافیت مالیاتی، 10 درصد مالیات برحقوق آن‌ها محاسبه می‌شود.
معافیت‌های مالیاتی
افرادی که از پرداخت مالیات برحقوق معاف هستند شامل:
- بازنشستگان
- سربازان وظیفه
- مستمری‌بگیران
- افراد بدون تابعیت ایرانی در شرایط خاص
- افرادی که در مأموریت‌های سیاسی داخل کشور مشغول به کارند
- کارمندان سفارت‌خانه‌ها و نمایندگی‌های دولت ایران در خارج از کشور
- و برخی دیگر از افراد که جزئیات آن در قانون آمده است.
تفاوت مالیات حقوق کارگران و کارمندان
از نظر فرمول محاسبه مالیات، هیچ تفاوتی بین کارگران و کارمندان وجود ندارد. تنها تفاوت در میزان حقوق است. هرچقدر حقوق فرد بیشتر باشد، میزان مالیات آن نیز بیشتر خواهد بود.
مالیات حقوق بازنشستگان
بازنشستگان از پرداخت مالیات برحقوق معاف هستند. در این حالت، حتی میزان حقوق نیز اهمیتی ندارد.
جریمه عدم پرداخت مالیات
در صورتی که مالیات به موقع پرداخت نشود یا اطلاعات غیرواقعی ارائه شود، جریمه‌هایی در نظر گرفته می‌شود. جریمه تأخیر در پرداخت مالیات به میزان 2.5 درصد به ازای هر ماه تأخیر است.
مالیات حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی
ملاک دریافت مالیات برحقوق، کارمند دولتی یا غیردولتی بودن نیست. محاسبه مالیات برای هر دو گروه به‌صورت مشابه است و هیچ تفاوتی در این زمینه وجود ندارد.
معافیت مالیاتی حقوق سال 1402
در سال 1402، افرادی که کمتر از 10 میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف هستند. کسانی که حقوق بیشتری دارند، باید مالیات پلکانی پرداخت کنند.
نحوه محاسبه مالیات بر عیدی
عیدی نیز مشمول مالیات می‌شود. افرادی که عیدی کمتر از 10 میلیون تومان دریافت کنند، از پرداخت مالیات معاف هستند. اما اگر عیدی بیشتر از این مبلغ باشد، مانند حقوق ثابت، 10 درصد مالیات برای آن‌ها محاسبه خواهد شد.
آیا پاداش حقوق شامل مالیات می‌شود؟
پاداش حقوق یکی از مزایای حقوقی است که برای تشویق کارکنان پرداخت می‌شود. اگر مبلغ پاداش کمتر از 10 میلیون تومان باشد، مشمول مالیات نخواهد بود. در غیر این صورت، مالیات به‌صورت مشابه حقوق ثابت پرداخت خواهد شد.
بازپرداخت مالیات اضافی
در صورتی که شما بیش از میزان تعیین‌شده مالیات پرداخت کرده باشید، این مبلغ قابل استرداد است و معمولاً در حقوق بعدی به شما بازپرداخت می‌شود.
جمع‌بندی
مالیات برحقوق به‌صورت ماهانه از حقوق فرد کسر می‌شود. این مالیات از طریق کارفرما محاسبه و پرداخت می‌شود. افرادی که کمتر از سقف معافیت (10 میلیون تومان) حقوق دریافت می‌کنند، از پرداخت مالیات معاف هستند. بازنشستگان و گروه‌های خاص نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
