در این مطلب به مستثنیات دین و مستثنیات دین در پرداخت مهریه به صورت شفاف و کاملا حقوقی می پردازیم و مواردی که باعث این استثنا ها می شود را بررسی می کنیم.
افراد ممکن است گاهی به دلایل مختلف در برابر شخصی دیگر بدهکار و یا طلبکار شوند، مثلا ممکن است شخصی چکی صادر کند و در زمان سر رسید آن نتواند چک را پاس کند؛ در این مورد فردی که چک کشیده است بدهکار و فردی که دارنده چک است طلبکار محسوب می شود.
طبق قانون مدنی ماده ۱۳۵۶ از تاریخ ابلاغ اجرائیه، شخص مدیون باید در مدت زمان ۱۰ روز دین خود را پرداخت نماید و اگر از پرداخت دین سر باز زند، طلبکار می تواند از طریق قانون می تواند اقدام به درخواست توقیف اموارد بدهکار کند.
به اموال فرد بدهکار که از آن برای امرار معاش و نیاز های اولیه زندگی استفاده می کند، مستثنیات دین می گویند.
در رابطه با توقیف اموال، قانون استثنائی برای حمایت از حقوق اولیه بدهکار در نظر گرفته است، به این استثنائات مستثنیات دین می گویند.
از جمله موارد مستثنیات دین عبارت اند از:
- منزل مسکونی که عرفا در شان بدهکار و در حالت اعسار او باشد، مدیون می تواند یک ملک مسکونی را که در شان خود و خانواده اش است را به عنوان مستثنیات دین معرفی کند، البته این شرط لازم به اثبات ناتوانی در پرداخت یکجای بدهی خود است.
- وسایل زندگی که برای نیاز های ضروری استفاده می شود، برای بدهکار و افراد تحت تکفل او لازم است، وقتی که مسکن جز مستثنیات دین محسوب می شود پس لوازم و اثاثیه آن نیز که برای بر طرف کردن حاجات و نیاز های اولیه زندگی است جز مستثنیات محسوب می شود.
- کتاب های علمی نیز قابل توقیف نمی باشد و جز مستثنیات دین است، که شامل: کامپیوتر، کتاب های علمی، ابزار های آزمایشگاهی، لپ تاپ، و امکانات پژوهشی دیگر جز مستثنیات دین است.
- تلفن همراه بدهکارو تلفن ثابت نیز جز مستثنیات دین به شمار می روند، اما اگر تلفن همراه گرانقیمت بود و دارای ارزش بالایی بود می توان آن را توقیف کرد؛ حتی اگر خط سیمکارت مدیون رند و قدیمی بود و از ارزش قیمتی بالایی برخوردار بود می تواند توقیف شود.
- وسایل و ابزار کسب و کار بدهکار، مثل خودری تاکسی که وسیله امرار معاش است و بدهکار از طریق آن به کسب درآمد می پردازد قابل توقیف نمی باشد، اما خودروی سواری را می توان توقیف کرد.
لازم به ذکر است که لوازم اولیه زندگی مثل: یخچال، تلویزیون، گاز، فرش و ظرف و ظروف جز وسایل مورد نیاز زندگی محسوب می شود و قابل توقیف کردن نیست، اما اگر وسایلی مثل فرش ابریشمی، و مبلمان گرانقیمت در منزل بدهکار وجود داشت، نمی توان آن را از وسایل مورد نیاز زندگی مدیون در نظر داشت.
در هنگام توقیف اموال فرد بدهکار مستثنیات دین جز موارد توقیفی محسوب نمی شود، بنابراین فرد مدیون می تواند با حمایت قانون از این اموال استفاده کند و از توقیف آنها توسط طلبکار جلوگیری کند.
مستثنیات دین در پرداخت مهریه
برای اجرا گذاشتن مهریه نیاز است که زن لیست اموال مرد را به دادگاه ارائه دهد؛ اگر زن از اموال دقیق مرد اطلاع ندارد، می تواند به دادگاه درخواست دهد و خواستار استعلام دقیق اموال او شود، دادگاه از طریق بررسی های حساب بانکی و استعلام از اداره ثبت از اموال او استعلام می گیرد.
همانطور که می دانید از زمان جاری شدن صیغه عقد مهریه بر عهده مرد است و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند.
اما در پرداخت مهریه مواردی وجود دارد که به آن مستثنیات دین می گویند، در این موارد زوجه نمی تواند اموال مرد را برای مطالبه مهریه توقیف کند.
برخی افراد فکر می کنند که زن می تواند هنگام مطالبه مهریه، ماشین و منزل مسکونی مرد را توقیف کند، اما باید بگوییم که این باور غلطی است، زیرا این موارد جز مستثنیات دین محسوب می شوند و به طور قانونی نمی توان آن ها را توقیف کرد، اما اگر مرد دارای دو آپارتمان و دو دستگاه خودرو باشد زن می تواند یکی از آپارتمان ها و یکی از خودرو های سواری را توقیف کند.
لازم به ذکر است که، اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد و به هر دلیلی از پرداخت سر باز زند و از دین مهریه فرار کند، مجرم محسوب می شود و ممکن است برای او زندان در نظر گرفته شود.
چه مواردی جز مستثنیات دین در پرداخت مهریه محسوب می شود؟
- همانطور که گفتیم، ملکی که زوج در آن سکونت دارد جز مستثنیات است، اما اگر مرد دارای منازل دیگری باشد زن می تواند همه آنها را توقیف کند.
- لوازم منزلی که برای برطرف کردن نیاز های اولیه زندگی ضروری هستند را زن نمی تواند توقیف نماید.
- اسباب و لوازم کسب و کاری که مرد از طریق آن به امرار معاش می پردازد، قابل توقیف نیست! مثلا لوازم و ابزارات کشاورزی، خودروی تاکسی، و اسبابی که از طریق آن به کسب درآمد می پردازد را زن نمی تواند توقیف نماید.
جمع بندی:
بنابراین فهمیدیم که شخص طلبکار برای وصول طلب خود می تواند اموال فرد مدیون را توقیف کند، اما به جز اموالی که جز مستثنیات دین محسوب می شود.
و در هنگام مطالبه مهریه زن نیز حق دارد پس از ازدواج هر زمان که لازم بداند، مهریه خود را از مرد طلب کند و آن را وصول نماید، در این زمان زوج موظف است آن را پرداخت کند، اگر از پرداخت سر پیچی کند زن می تواند اموال او را توقیف کند.
اگر ماشین داشته باشد و ماشین وسیله کارش محسوب نشود، زن می تواند آن را توقیف کند، و همچنین اگر خانه ای به جز منزلی که محل سکونت اوست داشته باشد خانم می تواند آن را توقیف کند.
اگر مرد هیچ ملکی به نامش نباشد، زن می تواند مهریه اش را به صورت قسطی دریافت کند.
لازم به ذکر است که فقط اموالی که از طرف اداره ثبت دارای تک برگ هستند را می توان توقیف کرد؛ اموال قول نامه ای اجازه توقیف ندارند .
