یکی از قراردادهای کاربردی و رایج در جامعه قرارداد یا عقد جعاله می باشد این عقد که یکی از عقود اسلامی می باشد توسط بانک های جمهوری اسلامی ایران استفاده و کاربرد زیادی دارد مضافا اینکه توسط اشخاص عادی و شهروندان هم بصورت عادی و یا رسمی مورد استفاده قرار می گیرد به همین منظور برای آشنایی و شرایط آن در صورت تمایل می توانید تا پایان مقاله با اینجانب حمیدرضا برادران ابراهیمی وکیل پایه یک دادگستری همراه باشید.
عقد جعاله در اصطلاح حقوقی به چه معنا می باشد؟
جعاله در لغت به معنای اجرت و دستمزد به کار می‌رود. جعاله در حقوق عبارت است از التزام شخص به پرداخت اجرت و پاداش معلوم در مقابل عملی ، اعم از اینکه عامل معین باشد یا نباشد.
ماده 561 قانون مدنی:
التزام شخصی به ادای اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از این که طرف ، معین باشد یا غیرمعین.
ماده 564 قانون مدنی:
در جعاله ، گذشته از عدم لزوم تعیین عامل ، ممکن است عمل هم مردد و کیفیات آن نامعلوم باشد.
جعاله چه نوع عقدی است؟
جعاله یک نوع عقد و از جمله عقود معین است و جاعل با خواندن صیغه‌ای خود را ملزم می‌کند که در صورت انجام شدن کاری مشخص برای او از سوی دیگری ، این شخص مستحق مزد و عوض است به عبارت ساده تر جعاله یک نوع سفارش کار می باشد.
مثال:
1- فردی که یک رأس دام خود را گم کرده است، اعلام می‌کند که هر کس حیوان گمشده او را پیدا کرد ، مبلغی مشخص دریافت می‌کند.
2- شخصی بخواهد خدمتی برای دیگری انجام دهد و یا شخصی حیوانی را گم کرده است و اکنون می خواهد برای پیدا کردن آن پاداشی بگذارد.
ارکان عقد جعاله چیست؟
جعاله از سه رکن جاعل ، عامل و جُعل تشکیل می‌شود:
1- جاعل:
کسی که انجام کاری را درخواست می‌کند.
2- عامل:
کسی که کار درخواستی را انجام می‌دهد.
3- جُعل یا (جعیله):
عوض و مزد را می‌گویند.
اقسام عقد جعاله چیست؟
عقد جعاله به اعتبار چگونگی ایجاب و پیشنهاد آن ، بر دو قسم است:
1- جعاله خاص:
در جعاله خاص ، ایجاب برای شخص معین است و طرف خطاب ، یک یا چند نفر خاص هستند. مثال: پدر به فرزند خود بگوید که اگر فلان مسأله را حل کنی، مبلغی مشخص به تو خواهم داد.
2- جعاله عام:
در جعاله عام ، هدف جاعل ، رسیدن به مقصود خود است و برای او فرقی ندارد که کار مورد نظر توسط چه کسی انجام شود. مثال، شخصی می‌گوید که هر کس فلان کار را انجام دهد ، به او مبلغی مشخص پاداش می‌دهم.
شرایط صحیح عقد جُعاله چیست؟
1- کار مورد جعاله، حلال و مشروع باشد. چرا که جعاله بر انجام کارهای حرام مثل زنا باطل است.
2- کار، غرض و منفعت قابل توجه عقلایی داشته باشد ، بنابراین جعاله بر انجام کارهای عبث و بیهوده از قبیل کشیدن تمام آب چاه یا رفتن به اماکن خطرناک و تاریک صحیح نیست.
3- عمل مورد جعاله از کارهای واجب بر جاعل نباشد. مثال: جاعل بگوید هر کسی نماز ظهر و عصر مرا بخواند ، مبلغی مشخص به او می‌دهم که در این صورت جعاله باطل است.
چگونگی کاربرد عقد جعاله در نظام بانکی؟
در قانون عملیات بانکی و برای اینکه سودهای بانکی جنبه شرعی پیدا کند ، 19 عقد شرعی پیش‌بینی شده که چند قرارداد دیگر به آنها اضافه شده و عقد جعاله یکی از این قراردادها است.
در قرارداد جعاله، علم اجمالی طرفین به عوضین کافی است و از سوی دیگر طرف مقابل جاعل نیز می‌تواند نامعین باشد. جعاله نسبت به دیگر قراردادهای معین از این امتیازات برخوردار است و با توجه به این ویژگی‌ها در قانون بانکداری بدون ربا تاکید شده است که بانک‌ها می‌توانند به منظور ایجاد قابلیت‌های متعدد از این عقد استفاده کنند.
آیین‌نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و دستورالعمل اجرایی جعاله کاربردهای جعاله در بانکداری را بیان می‌کند. مواردی که بانک عامل جعاله است و مواردی که جاعل است.
بنابراین بانک می‌تواند به عنوان هر یک از طرف‌های عقد جعاله ظاهر شود و قرارداد جعاله منعقد کند. معمولا بانک‌ها در نقش عامل ظاهر می‌شوند و به انجام خدمات بانکی، سرمایه‌گذاری مستقیم از طریق شرکت‌های تابعه و انعقاد جعاله ثانویه می‌پردازند. گشایش اعتبارات اسنادی، صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی و سرمایه‌گذاری مستقیم از سوی بانک‌ها می‌تواند در قالب جعاله انجام شود.
پیشنهاد ما برای شما:
اعتراض شخص ثالث در دعاوی حقوقی
نمونه قرارداد عقد جُعاله:
ماده 1) طرف اول قرارداد(جاعل)
خانم / آقاي ………………………………. فرزند آقاي ………………………. داراي شناسنامه شماره ……………………………. صادره از ……………………………………… متولد ………………………. ساكن : ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. طرف دوم قرارداد(عامل): خانم / آقاي ………………………………. فرزند آقاي ………………………. داراي شناسنامه شماره ……………………………. صادره از ……………………………………… متولد ………………………. ساكن : ………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ماده 2) مورد جعاله
رنگ آميزي و نقاشي يك باب ساختمان مسكوني ده طبقه كه هر طبقه آن چهار واحد است با راهروها و زيرزمين و پاركينگ.
(مشخصات فني آن از حيث عرض و طول و ابعاد ديوارها و سقف ها و درب ها و پنجره ها و دستگويي ها و حمام ها و ساير سرويس ها و درب ورودي و مشخصات فني رنگ از حيث استاندارد بودن و نام كارخانجات سازنده رنگها و نيز تعيين الوان مختلف مورد مصارف از قبيل كرم ، طوسي ، سفيد و غيره و نيز روغني يا پلاستيكي بودن رنگ طبق صورت وضعيت امضاء شده طرفين است كه نزد هر يك از طرفين موجود و معتبر است)
با قيد اينكه ساختمان مذكور احداثي در شش دانگ يك قطعه زمين به مساحت …………… مترمربع داراي پلاك …………… فرعي از………….. اصلي مزبور و باقيمانده از فرعي و اصلي مرقوم واقع در …………. بخش …………… ثبتي تهران محدوده و مورد ثبت سند مالكيت شماره ………….. مورخ …/…/…13 صفحه ………… جلد …………. بشماره چاپي …………. صادره به نام و ملكي جاعل مي باشد كه نزد عامل محرز و مشخص است.
ماده 3) مدت قرارداد
از تاريخ ……… لغايت …………… ماه / سال شمسي
ماده 4) حق الجعاله
اجرت عامل در انجام مورد جعاله مبلغ ………….. ريال رايج است كه جاعل متعهد گرديده آنرا در پايان مدت مرقوم نقداً به عامل بپردازد.
ماده 5) شروط
1- كليه هزينه هاي ناشي از خريد مواد اوليه ، صافكاري و بتونه ، رنگ آميزي و نقاشي و لوازم كار و دستمزد و مزاياي كارگران و حق بيمه و غيره بعهده عامل است.
2- عامل متعهد است پس از بتونه و صافكاري يك بار كليه درب ها و پنجره ها و ديوارها و دستشويي ها و حمام ها وسقف هاي ساختمان مورد جعاله را به شرحي كه در صورت وضعيت مزبور مندرج است به صورت آستري رنگ آميزي كرده و سپس دوبار بر روي آستري رنگ آميزي و نقاشي كند بنحوي كه هيچگونه سياهي يا سايه رنگ يا شره و امثال در هيچيك از اماكن و درب ها و پنجره ها و ساير موارد جعاله مشاهده نگردد.
3- ازاله زباله و سطل ها و قوطي هاي رنگ و فرچه هاي از حيز انتفاع افتاده و تميز نمودن محوطه و نظافت ساختمان پس از اتمام عمل مورد جعاله با عمل مي باشد.
4- هر يك از طرفين حق رجوع از اين جعاله را مادامي كه عمل به اتمام نرسيده و يا قبل از شروع به عمل دارد ولي اگر جاعل در اثناء عمل رجوع نمايد بايد اجرت المثل عمل عامل را به نسبت عملي كه كرده است بدهد هرچند فسخ از طرف خود عامل نيز شده باشد.
5- استحقاق عامل به دريافت تمامت جعل موكول به انجام جعاله در موعد مقرر با گواهي داور ذيل الذكر مي باشد.
6- عامل متعهد و ملتزم است كه در تحويل و انجام به موقع مورد جعاله طي مدت مرقوم اقدام نمايد و در صورت تأخير در انجام مورد جعاله عامل متعهد است روزانه مبلغ ………………… ريال به عنوان وجه التزام به جاعل بابت هر روز تأخير بپردازد و جاعل حق دارد روزانه مبلغ…………………. ريال وجه التزام مذكور را در صورت تأخير از اجرت كسر و باقي را بپردازد.
7- در صورت بروز هرگونه اختلاف في مابين و نيز در رابطه با حسن انجام كار طبق مشخصات فني مندرج درصورت وضعيت مزبور و هم چنين گواهي موضوع شرط پنجم اين جعاله، طرفين داوري خانم/آقاي ……………………… فرزند آقاي …………………. ساكن :………………………. را پذيرفته و مورد را به داور مزبور ارجاع كرده و رأي آن داور براي طرفين در مورد ارجاعي قاطع و غير قابل اعتراض بوده و لازم الاجراء است. و ذينفع حق دارد در صورت تمايل به دادگاه صالحه مراجعه نمايد.
اين سند در 2 نسخه كه هر 2 نسخه در حكم واحد است تنظيم و بين طرفين مبادله گرديد.
محل امضاء طرف اول قرارداد (جاعل) محل امضاء طرف دوم قرارداد (عامل)
